Brytyjscy naukowcy stworzą syntetyczne ludzkie DNA od podstaw

Jedna z największych brytyjskich organizacji charytatywnych, Wellcome Trust, przeznaczyła 10 milionów funtów na sfinansowanie pierwszego na świecie projektu syntetycznego tworzenia części ludzkiego DNA. Program o nazwie Synthetic Human Genome ma na celu zbadanie potencjału inżynierii genetycznej w leczeniu poważnych chorób.

Kluczową cechą projektu jest całkowity brak zależności od naturalnych próbek: naukowcy będą syntetyzować DNA od podstaw, zgodnie z ustalonym schematem. Dr Julian Seil z Laboratorium Biologii Molekularnej w Cambridge uważa to za przełomowy krok i ma nadzieję, że projekt pomoże stworzyć komórki odporne na choroby.

W pierwszej fazie zespół będzie składał długie fragmenty DNA, dążąc do możliwości syntezy kompletnego ludzkiego chromosomu. Otworzy to drogę do szczegółowego badania mechanizmów funkcjonowania genów i umożliwi testowanie hipotez, których nie można jeszcze przetestować na naturalnym materiale.

Projekt ten wywołał już jednak falę krytyki. Eksperci ds. bioetyki obawiają się, że technologia może wymknąć się spod kontroli i zostać wykorzystana przez pozbawionych skrupułów deweloperów do tworzenia zmodyfikowanych ludzi lub broni biologicznej.

Niektórzy eksperci, w tym profesor Bill Earnshaw z Uniwersytetu w Edynburgu, podkreślają, że nawet jeśli projekt jest obecnie ograniczony do naczyń laboratoryjnych, w przyszłości jego wyniki mogą stanowić podstawę do tworzenia żywych organizmów opartych na syntetycznym DNA.

Ewentualna komercjalizacja wyników również rodzi pytania. Kto będzie właścicielem praw do syntetycznych organów lub danych genetycznych wynikających z tych osiągnięć – naukowcy, inwestorzy czy pacjenci?

Przedstawiciele Wellcome Trust twierdzą jednak, że uruchomienie projektu jest próbą zapewnienia najbardziej odpowiedzialnego podejścia do nieuniknionego postępu w dziedzinie biologii syntetycznej. Mówią, że ważne jest, aby z wyprzedzeniem opracować implikacje etyczne i prawne.

Według profesora Matthew Hurlesa, synteza DNA zapewni nie tylko lepsze zrozumienie działania genomu, ale także platformę do rozwoju precyzyjnej terapii genowej. Taki poziom kontroli nad DNA nigdy wcześniej nie został osiągnięty w nauce.

Wcześniej podobne prace zostały przeprowadzone w Arc Institute. Ich model Evo 2 może analizować kod genetyczny, przewidywać mutacje i projektować genomy drobnoustrojów, co stanowi technologiczną podstawę dla przyszłych rozwiązań bioinżynieryjnych.